Terugblik Event Code Diversiteit & Inclusie 2021

Met volop mogelijkheden tot interactie en (online) ontmoeting gaven zowel de sprekers als deelnemers inzichten en concrete tips over de 4 P’s (programma, personeel, partners en publiek).

Representatiekloof
Na de muzikale ijsbreker van cabaretière Nina de la Croix begon het event woensdag met een ontspannen, maar scherp panelgesprek onder leiding van moderator Mandy Woelkens dat al snel de diepte inging. Janice Deul (mode- en cultuuractivist) vroeg zich af of instanties, die aan de slag willen met deze thema’s, zich wel bewust zijn van de kloof tussen mensen die zich gerepresenteerd en thuis voelen en zij die dat niet voelen. En kunnen ze kritisch kijken naar zichzelf? ‘Wil iedereen dan wel echt meer diversiteit en inclusie, ook als het erop neerkomt de eigen posities op te geven?’

Het gevaar bestaat dat men met een diverser programma een hokje afvinkt en de bredere boodschap mist. ‘Als het nooit geforceerd wordt, zal de beeldvorming ook niet veranderen’, stelde Eva Eikhout (programmamaker BNN/VARA). ‘Zolang het eindresultaat maar integer is. Het begint dan misschien doelbewust, maar een stapje verder wordt het vanzelfsprekender doordat het netwerk dan ook is verbreed,’ vulde Janice Deul aan.

Het panel, gecompleteerd door Joke Alkema (hoofd Studium Generale ArtEZ), tackelde kundig en bondig bestaande dilemma’s als gelijkheid en gelijkwaardigheid bij programmering, een inclusiever kunstonderwijssysteem en culturele toe-eigening.

Sociale locatie
Cultureel antropoloog Sinan Çankaya (VU) verdiepte op donderdagmorgen het begrip diversiteit op de werkvloer aan de hand van identiteitsvorming. Iedereen definieert zichzelf, maar wordt tegelijkertijd door anderen gedefinieerd. Onze verschillende identiteiten vormen zich dan ook relationeel en intersectioneel en zijn niet absoluut. De vraag die we onszelf en elkaar moeten stellen is volgens Çankaya ‘wat is je sociale locatie?’ ‘Diversiteit gaat om gevestigden, meer dan om buitenstaanders’, stelde Çankaya. De culturele omwenteling in een organisatie kan van buitenaf gemotiveerd worden, maar de gevestigden in het systeem dienen actief en strategisch deze verandering door te voeren.

De essentiële motivatie van buitenaf ziet hij in microrevoluties. Hij illustreerde via het Gulliver-principe het belang van het vermeerderen van personen die zand in de machine strooien en tegen de stroming in zwemmen. Sidris van Sauers (diversiteit- en inclusietrainer bij Radar) beaamde dit in haar sessie over microagressie op de werkvloer. ‘Pick your battles en zoek bondgenoten’, is haar devies.

Toegevoegde waarde van partnership
In de middag vertelden Sander Slegtenhorst en Sabrina Laurens van Bibliotheek Rotterdam en Y.M.P., spoken word artist en directeur van Productiehuis Flow, geanimeerd over hun succesvolle samenwerking. Zij hebben elkaar gevonden in hun missie jongeren naar de bibliotheek te bewegen en meer te laten lezen. De jongeren zijn daar aan zet: ze krijgen letterlijk en figuurlijk het podium om hun ideeën uit te voeren. Een deel van de bibliotheek is ingedeeld als woonkamer met een collectie boeken die samengesteld is door jongeren en niet alfabetisch gerangschikt, maar op kleur. Deze kleine, maar belangrijke afwijkingen van de norm zorgen dat deze jongeren zich gehoord en gerepresenteerd voelen.

Inspannen en elkaars waarden begrijpen
Diversiteit kan niet een gesubsidieerd project zijn, maar moet onderdeel zijn van strategisch beleid, zoals marketingvrouw Chanel Matil Lodik in de livestream op vrijdag scherpstelde. Net zoals de samenwerking tussen Flow en Bibliotheek Rotterdam laat zien, pleit zij voor engagement met nieuw publiek. De vraag ‘waarom komen ze niet?’ blijkt uit marktonderzoek vaak te beantwoorden met de conclusie dat men zich niet welkom of gerepresenteerd voelt. Dit ondervang je door programmering door en voor een bepaalde doelgroep en inspanning om mensen op hun ‘eigen’ kanaal en toon te benaderen.

Ismail Aghzanay, docent Engels en teamleader in het onderwijs, volgde haar op en trapte af met: ‘Cultuur vormt de basis van een goede samenleving. Het helpt ons als we elkaars waarden begrijpen.’ Jongeren hebben dit ook nodig voor identiteitsvorming, net zoals representatie en het gevoel dat mensen in hen geloven. Aghzanay bevestigde bijna alle sprekers voor hem. ‘Praat niet over hen, maar met hen, hou het niet bij woorden, want dat kunnen we allemaal en gebruik het principe van NIVEA: niet invullen voor een ander.’

Erkenning
Om de cultuursector gelijkwaardig voor iedereen te maken, is erkenning belangrijk. Tijdens de uitreiking van de &Awards, die mogelijk werden gemaakt door de zes rijkscultuurfondsen, werd zoveel duidelijk. Zo liet Chafina Bendahman van Rose Stories, winnaar van de Persoonsprijs, weten dat ze haar prijs van 5.000,- euro graag deelt met de andere twee finalisten, ‘omdat zij die erkenning net zo hard verdienen’. Jurylid Hui-Hui Pan lichtte tijdens de uitreiking van de &Award Persoonsprijs toe wat Chafina zo bijzonder maakt: “Zij is de drijvende kracht achter veel verschillende schermen, zonder zichzelf hierbij centraal te stellen.”

Eelco van der Lingen, directeur-bestuurder van het Mondriaan Fonds, sprak namens de rijkscultuurfondsen waarom de &Awards van belang zijn: “Wij vinden het belangrijk dat mensen die zich hiervoor inspannen en daar moeite voor doen, beloond worden. Je hebt er lef voor nodig om de cultuursector inclusief te maken. Het levert de cultuursector heel wat op als iedereen daar een onderdeel van is.” Gable Roelofsen die namens The Need for Legacy de Projectprijs van 20.000 euro in ontvangst nam, hield een treffende speech over de uitgestelde erkenning voor mensen die dit tijdens hun carrière niet mochten ontvangen.