Waarom verdient een ‘gewoon’ iemand geen standbeeld?

Op een warme zomerdag word ik gebeld door mijn Bijlmer Parktheater– en podcast-collega Simone Zeefuik. We zijn dan net over onze schrik van de eerste Covid-golf heen en hebben nog geen idee van een mogelijke tweede. De grenzen zijn weer enigszins open en ze vraagt me mee te gaan op een roadtrip naar Londen. De Britse beeldhouwer Thomas J. Price zal er een nieuw kunstwerk onthullen in een park. Voordat Simone uitgepraat is, zeg ik al ‘ja, ik ga mee’. Eerlijk gezegd ben ik helemaal niet bekend met het werk van Price, maar na maanden binnenzitten komt een uitje als geroepen. Enkele dagen later komen Simone, Zawdie Zandvliet, oprichter van Afro-Nederlandse studies, en Beylula Yosef van Afrispectives veilig aan in London, waar we onze Britse vriendinnen Mika en Adenike ontmoeten. Op naar het park! Na een paar rondjes verdwalen, verschijnt in de verte eindelijk het standbeeld waarvoor we komen.

Het kunstwerk heet Reaching Out. Een metershoog standbeeld van een jonge zwarte vrouw die een appje lijkt te versturen. Het werk van Price gaat in tegen de manier waarop beeldhouwkunst in Europa wordt ingezet om politieke en religieuze machthebbers en koloniale terroristen te herdenken en vereren. Het lokt daarmee ook interessante kritiek uit, want de jonge zwarte vrouw is niemand ‘bijzonders’ en verricht geen ‘speciale handeling’. We hebben het over deze kritiek en vreemd genoeg inspireert het me, maar stemt het me ook bezorgd. Het doet me anders nadenken over de rol die voor zwarte makers is weggelegd in de culturele sector en over het type tentoonstellingen en instellingen waarin we zijn te zien.

Waarom zou zij iemand bijzonders moeten zijn? Mag de verbeelding van een ‘gewone’ zwarte persoon geen ruimte innemen? Kan een zwarte vrouw alleen gerepresenteerd worden in kunst als ze uitzonderlijke prestaties heeft geleverd of als ze zich vermakelijk of aantrekkelijk gedraagt? Maar ook is het een pijnlijke realisatie dat dit voor het eerst in lange tijd is dat ik zoveel geld en aandacht geïnvesteerd heb zien worden aan een kunstwerk van een zwarte maker waarbij hij of zij niet in een context van het slavernijverleden of kolonialisme wordt gepresenteerd.
Het is fantastisch dat er meer aandacht is voor die geschiedenissen, maar opent het meer deuren? Of dwingt het zwarte makers soms ook in een soort one issue-rol? Gebruiken we die thema’s om alsmaar weer uit te leggen waar we vandaan komen en waarom we hier zijn?

Simone, Adenike, Mika, Beylula, Zawdie en ik naderen het beeld en zien dat het iets naar voren leunt. Ook zitten er een soort XXL-spanbanden omheen en staat er een kleine hijskraan naast. Badend in het zweet proberen zes witte bouwvakkers de sokkel permanent vast te zetten in de grond. Het lukt voor geen meter en volgens omstanders zijn ze al 48 uur bezig met de installatie. Het is heel grappig om iets op te vangen van hun wanhoop en irritatie. En dat allemaal voor een beeldhouwwerk van iemand die niks bijzonders doet en niemand bijzonders is.

Blog
In een blog omschrijft een professional een ervaring, een blunder, een inzicht, wat geholpen heeft om tot een andere mindset te komen, en in de toekomst anders te handelen.