27-09-2023
Gelijkheid versus gelijkwaardigheid; hoe verhouden ze zich tot diversiteit & inclusie?
Diversiteit versterkt en verrijkt je organisatie; het is de sleutel naar succes. We weten ook dat diversiteit alleen kan zegevieren als er sprake is van een inclusieve werkvloer. Een plek die ervoor zorgt dat iedereen zich thuis voelt en waar je jezelf durft te zijn ongeacht je identiteitskenmerken. Maar wat hebben gelijkwaardigheid en gelijkheid met diversiteit en inclusie te maken?
Werkcultuur
In hoeverre medewerkers een inclusief klimaat ervaren hangt onder meer af van een eerlijke en synergetische werkcultuur. Eerlijke werkcultuur gaat over de manier waarop medewerkers worden behandeld en omgaan met elkaar. Is er bijvoorbeeld sprake van voorkeursbehandeling of discriminatie op de werkvloer? Krijgt iedereen dezelfde kansen? Wordt er rekening gehouden met diversiteit en de verschillende wensen en behoeften die daaruit voortvloeien? Met synergetische werkcultuur bedoelen we in hoeverre op elkaars ideeën en perspectieven wordt voortgebouwd. Wordt de diversiteit die er is ook positief benut?
Om eerlijkheid te bewerkstelligen worden vaak twee termen genoemd, namelijk: gelijkheid en gelijkwaardigheid. De twee termen hebben verschillende betekenissen die soms door elkaar worden gehaald.
“Niet gelijk, maar wel gelijkwaardig.”
Gelijkheid
Mensen zijn uniek omdat ze van elkaar verschillen; etniciteit, kleur, gender, leeftijd, sociaaleconomische positie etc. Identiteit bestaat uit meerdere lagen en zijn niet altijd zichtbaar. Deze verschillende aspecten van je identiteit kunnen elkaar beïnvloeden in de manier waarop je bijvoorbeeld privileges geniet of misschien gediscrimineerd wordt. Privileges en kansenkloof ontstaan al in de wieg. Als je bewust bent dat we niet gelijk aan elkaar zijn, dan erken je ook dat groepen in de samenleving te maken hebben met uitsluitingsmechanismen.
Gelijkwaardigheid
Als we het over gelijkwaardigheid hebben, dan gaan we ervan uit dat we iedereen gelijk behandelen afgestemd op ieders verschillende wensen en behoeften. Er wordt dus rekening gehouden met iemands identiteitskenmerk(en) en/of achtergrond. Soms heeft iemand een net iets andere behandeling nodig om op een gelijkwaardige manier mee te kunnen doen. Stel je voor: je bent prikkelgevoelig en je bent op een festival. Een gelijke behandeling houdt in dat jij zelf aanpassingen doet, je neemt een koptelefoon mee die je op doet en zoekt – als dat al kan – een rustig hoekje op. Je moet je dus aanpassen aan de heersende niet-prikkelgevoelige norm. Een gelijkwaardige behandeling daarentegen houdt in dat er een prikkelarme ruimte voor jou is ingericht, zodat je op een gelijkwaardige manier van het festival kunt genieten.
Het komt ook terug in het woord: van gelijke waarde zijn. Iedereen, ongeacht je achtergrond, zou gemakkelijk door de samenleving moeten kunnen navigeren. Er is dan niet zoals nu een norm waarbij een groep die niet tot de dominante norm behoort veel meer drempels ervaart om deel te nemen.
Gelijkwaardigheid gaat ook over hoe je met elkaar omgaat, namelijk dat je elkaar in de waarde laat, dat je naar elkaar luistert en dat er sprake is van wederzijdse respect. Het is de weg naar rechtvaardigheid. Daarom is het belangrijk dat in werksituaties ‘de norm’ wordt doorbroken die vaak gebaseerd is op hiërarchie, waardoor er mogelijk grensoverschrijdend gedrag en machtsmisbruik kan plaatsvinden. Voor iedere medewerker is een rol weggelegd in het creëren van gelijkwaardigheid. Dat betekent dat:
- Je onderdeel bent van de verandering. Wees je daar bewust van en spreek je uit als je ongewenst gedrag ervaart of ziet.
- Je vertrouwt in de bijdrage van een ander. En dat je vooroordelen en aannames niet de boventoon laat voeren.
- Je intersectionaliteit (h)erkent. Het is belangrijk vanwege het versterkende effect dat het kan hebben. Sommige medewerkers kunnen bevoordeeld of benadeeld worden op bepaalde vlakken.
- Je je kennis, netwerk en podium deelt met anderen. En strijdt voor wat jou niet direct persoonlijk raakt, zoals bijvoorbeeld bij een microagressieve ‘grapje’ dat je hoort.