16-10-2024
Emin Batman: het beste van twee werelden
Hij is interdisciplinair kunstenaar, aankomend architect en content creator. En hij bruist van de ideeën. Is hij meer baklava of tompouce? Emin Batman wil niet kiezen. Hij is gastvrij, maatschappelijk betrokken en ondernemend is hij beslist.
Tekst: Joost Groeneboer
Tijdens het EK voetbal heb je de baklouce geïntroduceerd.
‘Ja, in de kwartfinale stonden Nederland en Turkije tegenover elkaar en dat leek me een goed moment. Het vergde nog flink wat voorbereiding. Ze zijn gemaakt bij de Turkse banketbakker Şerifoğlu in Amsterdam-West. We hadden 2000 stuks nodig, hadden we berekend. Zou dat wel lukken? We hebben er uiteindelijk 4000 verkocht. Wellicht doen we het volgend jaar opnieuw tijdens 750 jaar Amsterdam.’
Wat is dat, de baklouce?
‘De baklouce is eigenlijk het antwoord op de vraag die ik mezelf sinds 2021 stel: Ben ik tompouce of ben ik meer baklava? Het recept? Je begint met een baklava-laag, met daaroverheen een tompouce-laag en dan nog een keer een baklava- en een tompouce-laag. Van beide lekkernijen heeft de naam vier letters, want het aantal letters moest evenredig zijn. Niet hoeven kiezen en het beste van twee werelden. Baklava omdat ik van gastvrijheid houd en tompouce omdat ik ook lekker direct, proactief en ondernemend wil zijn.’
Baklava en tompouce zijn óók immaterieel erfgoed, vertelde je onlangs tijdens de bijeenkomst Erfgoed voor iedereen.
‘Ja, veel van wat ik doe beweegt zich op het snijvlak van immaterieel erfgoed. Het idee voor de baklouce is ontstaan in Covid-tijd, toen ik in Delft de bachelor Bouwkunde deed en we ineens online moesten ontwerpen. Dat was niets voor mij. Ik dacht: wacht eens even, ik ben niet geschapen om vanachter Zoom een gebouw te creëren. In plaats daarvan ben ik op pad gegaan en heb in 11 landen 43 gastarbeiders gesproken. Hoe zit het met de verhalen van de eerste generatie Turkse gastarbeiders? Dat is een vraag die me al lang bezighoudt. Het is twee voor 12. Veel mensen die in de jaren 60 naar West-Europa zijn gekomen om te helpen met de wederopbouw zijn er niet meer.’
‘Het Scheepvaartmuseum heeft mijn initiatief opgepikt en me gevraagd drie videoportretten te maken voor de tentoonstelling Amsterdam Havenstad. Naar mijn idee zijn die mensen nooit genoeg in het zonnetje gezet. Mijn eigen vader kwam in 1991 als toerist naar Amsterdam. Hij vond hier illegaal werk en toen vond plotseling de Bijlmervliegramp plaats. Dankzij de coulanceregeling voor mensen die dat hadden meegemaakt, mocht hij blijven en kreeg de Nederlandse nationaliteit. Dat is een beetje de randomness of life. Als die vliegramp niet had plaatsgevonden, had ik jou nu niet gesproken en had mijn leven er waarschijnlijk heel anders uitgezien.’
Je bruist van de ideeën. En dat blijft niet onopgemerkt…
‘Ja, haha, omdat ik buiten mijn studie om sociaal-maatschappelijk en ondernemend aan de slag ga, heb ik uit handen van voormalige minister van Onderwijs en Cultuur, Sander Dijkgraaf, een ECHO Award gehad. Voor de baklouce, voor de kervan en voor het ontwerp van The House of All.
The House of All is een voorstel voor een architectonisch paviljoen, maar je kunt het ook zien als meditatiegebouw. Een Sacred Space for All, zoals het in het Engels heet, geïnspireerd op de vormentaal van een kerk, moskee en synagoge. We leven in tijden van polarisatie waarbij groepen tegenover elkaar staan en met The House of All wil ik de overeenkomsten vieren. Celebrating the common ground. Het is geïnspireerd op de drie monotheïstische godsdiensten, maar staat open voor iedereen.’
En Kervan, wat is dat?
‘Kervan is oud-Turks voor karavaan. Na de aardbeving in Turkije vorig jaar heb ik in het rampgebied als vrijwilliger kunstworkshops voor kinderen opgezet. Zodat ze even niet na hoefden te denken over wat er allemaal om hen heen gebeurde. Om dit project duurzaam te maken en ook op andere plekken in te zetten – in co-creatie met lokale kunstenaars en organisaties – heb ik de kervan, een tiny house atelier op wielen ontworpen.’
filmpje:
Wat is de kracht van verhalen voor jou?
‘Iedereen kan zich wel herkennen in een onderdeel van een verhaal, die herkenbaarheid is heel belangrijk. Verhalen vertellen is belangrijk, maar ook de dialoog die daarna ontstaat. Verhalen doen ons elkaar beter begrijpen.
Verhalen zijn ook immaterieel erfgoed. Onder meer verzamel ik verhalen voor Stadsarchief Amsterdam.’
De archieven zijn nog erg ‘wit’. Hoe krijg je die meer divers?
‘We moeten ook de verhalen van mensen met een andere culturele achtergrond opnemen in het geheugen van de stad. Maar de drempel om naar de archieven te gaan is nog erg groot. Wat we in Amsterdam doen, is middagen organiseren met lokale partners, zoals bijvoorbeeld de Fatih-moskee en de Alevitische culturele vereniging, maar ook een Turkse koffiezaak of hockeyclub, waar mensen met hun familiealbum langs kunnen komen om daarover te vertellen.’
‘De Fatih-moskee aan de Rozengracht is voor mij ook erfgoed. De moskee is gevestigd in een voormalige rooms-katholieke kerk uit de jaren ’20 van de vorige eeuw. Krakers hebben het verpauperde gebouw in de jaren ’70 van de sloop gered. En vervolgens heeft de Turkse gemeenschap het aangekocht en in ere hersteld. Het is nu een monument. Dat het zijn oorspronkelijke functie behouden heeft, vind ik heel mooi.’
Ben ik vergeten je iets te vragen?
‘Het Van Eesteren Museum in Amsterdam Nieuw-West bereid een tentoonstelling voor van mijn werk, waarin ik door middel van architectuur, fotografie en filmwerk op 60 jaar Turkse arbeidsmigratie reflecteer.’
Bekijk de nieuwe website van Emin Batman