Bij Theater Kamak kan iedereen meedoen

Het is half tien ’s ochtends als we de zaal binnenlopen van verenigingsgebouw Armonia in Hengelo, waar KamaK sinds een jaar gehuisvest is. Een warm welkom, de nieuwsgierige spelers lachen en zwaaien enthousiast. Ze zijn aan het opwarmen: Ze staan in een kring en gooien een bal over en weer. Theaterdocent en maker Jet Wolbers instrueert ze daarbij alert te zijn; “De bal kan zomaar naar jou komen. Je moet goed opletten op wat er om je heen gebeurt, net als bij acteren.” Als we even later gaan zitten, vertelt acteur Matthijs Oude Vrielink wat hij zo leuk vindt aan KamaK. “Ik vind toneel heel erg leuk, en op een podium staan met publiek in de zaal ook. Dat maakt het super speciaal, dat je mag spelen voor publiek.” Zijn collega Britt Jacobs knikt instemmend. Zij had die liefde voor theater al van kleins af aan. “Theater maken zit in mijn bloed. Het is er met de paplepel ingegoten.” Ze zocht daarom ook werk dat bij haar passie aansloot, maar ondervond dat veel plaatsen niet echt geschikt waren –  “al helemaal niet voor mensen met een ander systeem zoals wij.” Gelukkig kwam ze uiteindelijk bij KamaK terecht, waar je volgens Jet kunt doen waar je goed in bent. Ze richt zich tot de spelers: “En als we publiek hebben zien ze ook waar jullie het beste in zijn.”  

Voor Patrick ten Arve is het vooral de groep die het hem doet: “Die is heel erg hecht. We zijn hier elke week, de meesten bijna elke dag.” Docent Jet vult aan dat ze gezamenlijk toewerken naar een productie, dat is er meestal één per jaar. Die spelen ze dan niet alleen in thuisstad Hengelo, ze gaan namelijk ook op tournee. Ook het touren maakt de band tussen de spelers heel sterk. Patrick: “Dan gaan we door het hele land en staan we in het theater, maar ook op braderieën, festivals, en op straat. We slapen op een boerderij en gaan vanuit daar naar de plekken waar we spelen.” Voor Boddeke’s documentaire waren ze ook een tijd op tournee. Deze werd opgenomen in Radio Kootwijk, in de buurt van Apeldoorn. Feit en fictie lopen hier door elkaar heen: behalve dat de docu een beeld schetst van wie de acteurs zijn als mens, bevat deze ook daadwerkelijk een verhaal, of eigenlijk een verfilming van een voorstelling. Het verhaal gaat over Furia, een diva wiens ouders graag een man voor haar willen vinden. Tevergeefs: Furia maakt alles kapot, vermoordt zelfs bijna iedereen. Marian Janssen: “Het is ook best een heftige film, met dat moorden enzo.”  

Britt en Matthijs speelden de ouders van Furia. Britt legt uit dat zij de vader speelde, en Matthijs de moeder. Matthijs vond het leuk om een keer een echte vrouw te spelen. “Ik moest een baljurk aan en toen ik in de spiegel keek dacht ik, ik lijk net Máxima! Ik kreeg ook wel veel complimenten over hoe ik eruit zag.” Er ontstaat opwinding als we de dag van de première bespreken. Britt vertelt trots hoe de spelers met hun ouders per FC Twente bus naar Amsterdam afreisden. Haar collega Tim Assen herinnert zich vooral hoe het was om zichzelf terug te zien op beeld: “Ik was wel trots. Ik dacht wow, dat ben ik op het scherm.” Of er ook popcorn was, zoals wel vaker in de bioscoop? “Nee, maar op het laatst was er wel wijn.”  

Het fluïde karakter van de film, waarbij het verhaal en de realiteit naadloos in elkaar overlopen of soms zelfs overlappen, is als een metafoor voor hoe de acteurs het spelen zelf beleven. “Sommige voorstellingen zijn zo gevoelig dat je er helemaal in opgaat. Soms word je dan echt verdrietig,” vertelt  Emmy Hassing. Maar, stelt maker Jet: “Als acteur moet je dat wel gescheiden kunnen houden.” Speler Anne Aalderink legt uit dat het zogeheten “ontrollen” daarbij helpt, wat vooral een kwestie is van de knop omzetten. “Je moet dat knopje uitschakelen, de knop omzetten om niet te huilen. Soms is dat lastig en kun je daar niet tegen, bijvoorbeeld vanwege een familielid dat overleden is. Vaak lukt het wel, maar het ligt ook wel eens gevoelig. Het ligt eraan waar de gevoelige snaar ligt, en die ligt bij de een wat dieper dan bij de ander.” Haar collega Paul Krabbe is wat stelliger: “Je moet werk en privé gescheiden houden. Op je werk speel je een rol, en dan ga je naar huis en ben je weer normaal.”  

Toch komen de spelers regelmatig obstakels tegen in hun werk. De grootste daarvan heeft met vooroordelen van anderen te maken. Britt: “Soms is het lastig dat mensen anders naar ons kijken omdat wij anders zijn en reageren. Vooral mensen die ons niet kennen denken dan ‘oh, die kunnen vast niet acteren.’” “Wij hebben gewoon een iets ander systeem dan anderen,” vult Anne haar aan. “We hebben wel een beperking, maar ondanks dat zijn we net als jullie [mensen zonder beperking, red.].” Volgens Patrick is het allemaal niet zo ingewikkeld, en kan iedereen leren theater te maken. Britt is het daar mee eens: “Je bent nooit te oud om te leren!” “We zijn allemaal gelijk,” besluit Patrick wijs.  
 
En hun ultieme droom? Dat is volgens Marijke Nieuwenweg om op TV te komen met de hele groep. Die droom komt misschien binnenkort ook wel uit; de docu is naar alle waarschijnlijkheid binnenkort op TV te zien. Ook draait deze vanaf maart in verschillende bioscopen, welke precies is nog onduidelijk (houdt daarvoor de website van KamaK in de gaten!). Patrick adviseert in ieder geval een paar zakdoekjes mee te nemen, “de film is ook wel zielig en emotioneel.”  

Daarnaast staat KamaK in januari met twee voorstellingen op de planken: “De tranen van de zee” en “Poppen aan het dansen.” Beiden zijn al uitverkocht.  

Op de hoogte blijven? Volg KamaK hier op Facebook!